TRUYỀN THÔNG - GIÁO DỤC SỨC KHỎE PHÒNG NGỪA TÉ NGÃ

Cử nhân điều dưỡng Lê Thị Bé Hai trình bày bài Truyền thông – Giáo dục sức khỏe phòng ngừa té ngã

I.Té Ngã Là Gì và Hậu Quả Nghiêm Trọng Của Nó?

Theo định nghĩa của WHO, té ngã là sự kiện một người vô tình mất thăng bằng và tiếp xúc với mặt đất hoặc một bề mặt thấp hơn.

Những hậu quả do té ngã gây ra rất nghiêm trọng và đa dạng:

Chấn thương thể chất: Có thể dẫn đến gãy xương (đùi, cổ tay, cột sống), chấn thương đầu, trầy xước, bầm tím, bong gân.

Gánh nặng kinh tế: Phát sinh chi phí điều trị, phục hồi chức năng và mất khả năng lao động.

Giảm chất lượng cuộc sống: Hạn chế các hoạt động hàng ngày, làm giảm khả năng tự lập của người bệnh.

II.Các Yếu Tố Nguy Cơ Gây Té Ngã

Để phòng ngừa hiệu quả, chúng ta cần nhận diện được các yếu tố nguy cơ gây té ngã ở cả người lớn và trẻ em. Có ba nhóm yếu tố chính:

1. Nguy cơ té ngã ở Người lớn & Người cao tuổi:

Yếu tố sinh lý:

+ Giảm thị lực, thính lực: Gây khó khăn trong việc nhận biết chướng ngại vật hoặc âm thanh cảnh báo.

+ Suy giảm thăng bằng & sức mạnh cơ bắp: Thường gặp do quá trình lão hóa hoặc ít vận động.

+ Bệnh lý mãn tính: Các bệnh như đái tháo đường, Parkinson, đột quỵ, viêm khớp, huyết áp thấp tư thế có thể gây rối loạn cảm giác, vận động, chóng mặt.

+ Thuốc: Một số loại thuốc (an thần, hạ huyết áp, lợi tiểu) có thể gây chóng mặt, buồn ngủ.

Yếu tố môi trường:

+ Sàn nhà trơn trượt: Do ẩm ướt, dính dầu mỡ, hoặc thảm không cố định.

+ Thiếu ánh sáng: Đặc biệt ở khu vực tối, cầu thang không đủ ánh sáng.

+ Chướng ngại vật: Dây điện, đồ đạc lộn xộn, thảm không cố định.

+ Thiếu tay vịn: Tại cầu thang, nhà vệ sinh.

+ Giày dép không phù hợp: Dép lê rộng, dép cao gót.

Yếu tố hành vi:

+ Vội vàng, hấp tấp.

+ Không sử dụng dụng cụ hỗ trợ khi cần thiết (gậy, khung tập đi).

+ Uống rượu bia.

2. Nguy cơ té ngã ở Trẻ em:

Yếu tố sinh lý:

+ Kỹ năng vận động và thăng bằng chưa hoàn thiện: Đặc biệt ở trẻ sơ sinh, trẻ tập đi.

+ Hiếu động, tò mò: Trẻ thích khám phá, leo trèo.

+ Chưa nhận thức được nguy hiểm: Không lường trước được hậu quả.

+ Thuốc: Một số loại thuốc như thuốc an thần, thuốc điều trị rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), thuốc chống co giật có thể ảnh hưởng đến khả năng thăng bằng của trẻ.

Yếu tố môi trường:

+ Thiếu giám sát của người lớn.

+ Đồ đạc không an toàn: Bàn ghế có cạnh sắc nhọn, cửa sổ không có song chắn, cầu thang không có rào chắn, giường không có song chắn.

Yếu tố hành vi:

+ Leo trèo nguy hiểm.

+ Chơi đùa ở những nơi không an toàn (gần đường, ao hồ, ban công).

+ Trẻ em 3-5 tuổi có xu hướng quan sát và bắt chước người lớn.

III.Phòng Ngừa Té Ngã: Hành Động Ngay!

Phòng ngừa té ngã đòi hỏi sự phối hợp đa chiều từ cải thiện môi trường đến thay đổi hành vi.

1. Biện pháp cho Người lớn & Người cao tuổi:

Cải thiện môi trường sống an toàn:

+ Đảm bảo ánh sáng đầy đủ: Sử dụng đèn sáng, đèn ngủ, đèn cảm ứng ở khu vực đi lại ban đêm.

+ Sắp xếp nhà cửa gọn gàng: Loại bỏ chướng ngại vật như dây điện, đồ đạc không dùng đến, thảm không cố định.

+ Chống trơn trượt: Dùng thảm chống trượt trong nhà tắm, nhà vệ sinh; lau khô sàn nhà ngay sau khi bị ướt; không mang vớ đi cầu thang.

+ Lắp đặt tay vịn: Tại cầu thang, nhà vệ sinh, hành lang.

+ Sử dụng ghế có tay vịn, ghế toilet có tay vịn để hỗ trợ đứng/ngồi.

+ Nâng cao bồn cầu nếu cần để giảm gánh nặng khi đứng lên.

Chăm sóc sức khỏe cá nhân:

+ Kiểm tra thị lực, thính lực định kỳ: Đảm bảo sử dụng kính, máy trợ thính phù hợp và hiệu quả.

+ Tập thể dục thường xuyên: Các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp, thăng bằng (đi bộ, thái cực quyền, yoga, các bài tập đơn giản tại nhà).

+ Kiểm soát bệnh lý mãn tính: Tuân thủ điều trị, tái khám định kỳ để ổn định sức khỏe, giảm biến chứng.

+ Lưu ý các thuốc đang dùng: Nhận biết tác dụng phụ gây chóng mặt, buồn ngủ, và điều chỉnh nếu cần.

+ Đảm bảo chế độ ăn uống đủ chất: Đặc biệt là canxi và vitamin D để xương chắc khỏe, giảm nguy cơ gãy xương.

Thay đổi hành vi an toàn:

+ Sử dụng giày dép phù hợp: Đế ma sát tốt, vừa chân, không quá cao, không quá rộng.

+ Đứng dậy từ từ: Tránh thay đổi tư thế đột ngột để ngăn ngừa chóng mặt, hạ huyết áp tư thế.

+ Sử dụng dụng cụ hỗ trợ khi cần: Gậy, khung tập đi khi di chuyển.

+ Dùng chuông báo khi cần người hỗ trợ.

+ Cẩn trọng khi đi lại trên bề mặt không bằng phẳng, trơn trượt.

+ Tránh mang vác vật nặng khi đi lại, đặc biệt là lên xuống cầu thang.

+ Luôn để ít nhất 1 tay trống khi đi lại, lên xuống cầu thang, không chồm người qua lan can.

+ Không tập luyện thể lực gắng sức nhất là khi cơ thể có chuyển biến bất thường.

+ Không đi bộ khi trời tối hoặc thiếu ánh sáng.

2. Biện pháp cho Trẻ em:

Giám sát chặt chẽ:

+ Luôn có người lớn trông chừng, đặc biệt là trẻ nhỏ và trẻ hiếu động.

+ Không để trẻ một mình ở những nơi tiềm ẩn nguy hiểm.

Thiết kế môi trường an toàn (trong nhà):

+Lắp đặt rào chắn an toàn: Cầu thang, cửa ra vào các khu vực nguy hiểm (bếp, nhà tắm).

+ Đảm bảo cửa sổ có song chắn và không để vật dụng gần cửa sổ để trẻ không leo trèo.

+ Di chuyển đồ đạc có cạnh sắc nhọn, dễ đổ vỡ ra khỏi tầm với của trẻ.

+ Sử dụng khóa an toàn cho tủ, ngăn kéo chứa các vật dụng nguy hiểm hoặc dễ đổ.

+ Giữ sàn nhà khô ráo, sạch sẽ, không có vật dụng lộn xộn, đồ chơi nhỏ.

+ Sử dụng thảm chống trượt trong nhà tắm và khu vực ẩm ướt.

+ Chọn đồ chơi an toàn, phù hợp với lứa tuổi, không có bộ phận sắc nhọn hoặc quá nhỏ.

Giáo dục trẻ về an toàn:

+ Dạy trẻ về các nguy cơ té ngã và cách phòng tránh một cách đơn giản, dễ hiểu.

+ Hướng dẫn trẻ không leo trèo ở những nơi nguy hiểm (tủ, bàn, ban công).

+ Dạy trẻ cách di chuyển an toàn (đi bộ chứ không chạy nhảy nơi trơn trượt/cầu thang, tránh xô đẩy bạn).

Đảm bảo sân chơi an toàn:

+ Kiểm tra thiết bị sân chơi định kỳ để đảm bảo chắc chắn, không bị hỏng.

+ Đảm bảo bề mặt sân chơi có vật liệu giảm chấn thương (cát, cao su) dưới các thiết bị leo trèo.

+ Không tham gia các trò chơi nguy hiểm.

IV.Vai Trò của Điều Dưỡng, Hộ Sinh, Kỹ Thuật Y tại Cơ Sở Y Tế

Tại Bệnh viện Đa khoa Tân Phú, đội ngũ Điều dưỡng, Hộ sinh, Kỹ thuật y đóng vai trò then chốt trong công tác phòng ngừa té ngã, nhằm đảm bảo an toàn tối đa cho người bệnh.

Điều dưỡng, Hộ sinh và Kỹ thuật y các khoa tham gia buổi tập huấn

Đánh giá nguy cơ té ngã:

+ Đối với người bệnh nội trú: Thực hiện đánh giá nguy cơ té ngã theo thang điểm Morse (Quyết định 982/QĐ-BVQTP ngày 06 tháng 5 năm 2024).

+ Đối với người bệnh ngoại trú: Triển khai sàng lọc nguy cơ té ngã cho người bệnh từ đủ 16 tuổi trở lên đến khám, chữa bệnh ngoại trú theo Kế hoạch số 80/KH-BVQTP-ĐD ngày 14/01/2025.

Thực hiện các biện pháp phòng ngừa:

+ Nâng cao song chắn giường.

+ Hướng dẫn người bệnh sử dụng chuông gọi hỗ trợ khi cần.

+ Đảm bảo môi trường an toàn trong phòng bệnh (đủ ánh sáng, không có chướng ngại vật).

+ Hỗ trợ người bệnh di chuyển, vệ sinh cá nhân.

+ Thông báo về tác dụng phụ của thuốc có ảnh hưởng đến tình trạng người bệnh, theo dõi sát người bệnh khi sử dụng thuốc có nguy cơ gây té ngã.

+ Sử dụng vòng thông tin để xác định chính xác người bệnh nội trú theo quy định (Quyết định 2664/QĐ-BVQTP ngày 24 tháng 10 năm 2024).

Giáo dục sức khỏe cho người bệnh và người nhà:

+ Truyền thông về nguy cơ và cách phòng ngừa té ngã tại bệnh viện cũng như tại nhà.

+ Nhắc nhở tránh đi lại nơi có biển báo trơn trượt hoặc có nước đọng.

+ Dặn dò, hướng dẫn cách xử trí khi có dấu hiệu té ngã.

+ Tổ chức các buổi họp Hội đồng người bệnh tại khoa.

+ Phát tờ rơi, poster, video, phát loa và tư vấn trực tiếp để nâng cao nhận thức.

Sức khỏe của cộng đồng bắt đầu từ những hành động nhỏ của chúng ta. Bằng việc chủ động nhận diện nguy cơ và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, đội ngũ Điều dưỡng, Hộ sinh, Kỹ thuật y Bệnh viện Đa khoa Tân Phú sẽ góp phần xây dựng một môi trường an toàn và nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh.

PHÒNG ĐIỀU DƯỠNG