Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Ngày Thị Giác Thế giới nhằm góp phần nâng cao nhận thức và thu hút sự chú ý toàn cầu vào mù lòa, suy giảm thị lực và phục hồi chức năng thị giác. Ngày thị giác năm nay là ngày 09/10/2025 được tổ chức với chủ đề “Hãy yêu đôi mắt bạn” nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe đôi mắt.
Hiện nay các nguyên nhân gây mù lòa hàng đầu trên thế giới bao gồm đục thủy tinh thể, tật khúc xạ, thoái hóa hoàng điểm tuổi già, võng mạc do đái tháo đường và glaucoma.1
Trong đó Glaucoma (còn gọi là cườm nước hay thiên đầu thống) là bệnh đáng được quan tâm bởi diễn tiến âm thầm nhưng gây tổn thương nặng nề, được xem là “kẻ đánh cắp thị lực thầm lặng”. Theo ước tính trên thế giới năm 2020 có khoảng 3.61 triệu người bị mù do glaucoma, chiếm khoảng 8.39% trong các người bị mù lòa. Tại Mỹ, Glaucoma là nguyên nhân gây mù lòa thứ hai và nguyên nhân thường gặp ở người trên 40 tuổi. Hiện chưa có cách chữa khỏi glaucoma, nhưng việc thăm khám phát hiện sớm và ngăn chặn sự tiến triển của bệnh. 2
1. GLAUCOMA LÀ GÌ?
Là Bệnh lý thần kinh đặc trưng tổn thương tế bào hạch và sợi trục thần kinh thị giác tiến triển không hồi phục có hay không liên quan đến tình trạng tăng nhãn áp, kết quả quá trình này là dẫn đến mất thị lực, thị trường và kết quả cuối cùng là mù lòa và không có khả năng hồi phục. “Nguyên nhân chính xác của bệnh glaucoma hiện vẫn chưa được biết rõ, nhưng trong hầu hết các trường hợp có một mối liên hệ rõ ràng với tình trạng nhãn áp tăng cao. Nhãn áp cao là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến sự phát triển của glaucoma cũng như sự tiến triển của bệnh, và đồng thời cũng là yếu tố duy nhất mà các phương pháp điều trị hiện nay có thể tác động hiệu quả.3
2. BIỂU HIỆN CỦA BỆNH GLAUCOMA:
Glaucoma cấp: bệnh Glaucoma với biểu hiện nhức mắt lan ra nửa đầu cùng bên, nhìn mờ, thấy quầng nhiều màu sắc quanh nguồn sáng, buồn nôn và nôn.
Glaucoma mãn: dấu hiệu không rõ ràng, đôi khi mắt có cảm giác căng tức nhẹ thoáng qua, cảm giác như có màn sương vào buổi sáng, thị trường bị thu hẹp dần.
Tuy nhiên, nhiều trường hợp bệnh tiến triển âm thầm mà không có bất kì triệu chứng nào. Vì thế mà cần thăm khám thị thần kinh và làm thêm cận lâm sàng như đo thị trường, chụp cắt lớp võng mạc (chụp OCT bán phần sau) và soi góc tiền phòng trên các đối tượng có nguy cơ cao hoặc nghi ngờ.
3. CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ:
- Bệnh thường gặp ở những người từ 40 tuổi trở lên.
- Tiền sử gia đình có người thân bị glaucoma.
- Người Châu Phi, Tây Ban Nha và Châu Á
- Nhãn áp cao
- Viễn thị hoặc cận thị
- Tiền sử bản thân sử dụng steroid kéo dài.
- Những người mắc bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp …
- Bệnh thường gặp ở người có nhãn cầu nhỏ, giác mạc nhỏ, tiền phòng nông …
- Các chấn thương mắt, bỏng mắt, đục thuỷ tinh thể nhưng không được phẫu thuật kịp thời … cũng gây nên bệnh lý glaucoma.
4. ĐIỀU TRỊ VÀ CÁCH PHÒNG TRÁNH BỆNH GLAUCOMA:
- Bệnh glaucoma là một cấp cứu nhãn khoa, cần được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời nhằm hạn chế tổn thương thị thần kinh, duy trì thị lực cho bệnh nhân. Nhãn áp là yếu tố nguy cơ duy nhất có thể can thiệp. Mục tiêu hạ nhãn áp hiện nay được sử dụng bằng thuốc nhỏ, uống và phẫu thuật. Trong một số trường hợp có thể can thiệp giải quyết nguyên nhân bằng laser cũng góp phần ngăn chặn tiến triển của bệnh.3
- Điều tị bệnh nền tăng huyết áp, đái tháo đường,..
- Tuân thủ chế độ tránh đồ ăn nhiều chất béo, đường rượu, phô mai mềm, sô cô la ngọt. Ưu tiên rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm giàu vitamin A, C. Duy trị giấc ngủ chất lượng, nghỉ trưa ngắn, sinh hoạt điều độ góp phần duy trì nhãn áp.5
- Để phòng bệnh glaucoma, những người từ 40 tuổi trở lên có các yếu tố nguy cơ cần được khám chuyên khoa định kỳ để tầm soát phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
- Tại khoa mắt, Bệnh Viện Đa khoaTân Phú hiện nay được trang bị đầy đủ trang thiết bị để tầm soát và điều trị bệnh Glaucoma. Tất cả bệnh nhân thấy bất thường về mắt, hãy đến phòng khám mắt để được khám và tư vấn điều trị cho phù hợp và không nên dùng các biện pháp dân gian để chữa trị sẽ gây hậu quả mù lòa.
KHOA MẮT
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. World Health Organization. “Blindness and Vision Impairment.” WHO Fact Sheets, 10 August 2023.
2. Vision Loss Expert Group of the Global Burden of Disease Study; GBD 2019 Blindness and Vision Impairment Collaborators. Global estimates on the number of people blind or visually impaired by glaucoma: A meta-analysis from 2000 to 2020. Eye (Lond). 2024 Aug;38(11):2036-2046.
3. Dietze, Jamie, et al. “Glaucoma.” StatPearls, 16 Mar. 2024, StatPearls Publishing.
4. American Academy of Ophthalmology. “Glaucoma Risk.” AAO Eye Health,
5. Zhang, Shengnan, et al. “Exploring the Impact of Diet, Sleep, and Metabolomic Pathways on Glaucoma Subtypes: Insights from Mendelian Randomization and Cross-Sectional Analyses.” Nutrition & Metabolism, vol. 22, Article 74, 10 July 2025