NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ BỆNH TAY CHÂN MIỆNG

A. Tác nhân gây bệnh tay chân miệng

- Bệnh TCM do các loại vi rút đường tiêu hóa (gọi chung là Enterovirus) gây ra. Tác nhân thường gặp nhất là vi rút Coxsackie A16, Enterovirus 71 (EV71) thì ít gặp hơn. Biến chứng là viêm màng não do vi rút, viêm não hoặc tổn thương cơ tim.

- Thống kê của Cục Y tế dự phòng , số trường hợp tử vong vì bệnh TCM chủ yếu là do enterovirus 71 gây ra, phổ biến nhất là nhóm trẻ dưới 3 tuổi (chiếm 75% - 86%).

B. Nhận diện sớm trẻ mắc bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng có 4 cấp độ

- Độ 1 : chỉ có loét miệng và/ hoặc tổn thương da.

- Độ 2a: có một trong các dấu hiệu sau:

   + Bệnh sử có giật mình dưới 2 lần trong vòng 30 phút và không ghi nhận lúc khám

   + Sốt trên 2 ngày, hay sốt trên 390C, nôn nhiều, lừ đừ, quấy khóc vô cớ.

 - Từ độ 2b, độ 3, độ 4 : trẻ có biểu hiện biến chứng: thần kinh, tim mạch, hô hấp  nặng  dần.

Khi phát hiện trẻ có những biểu hiện nghi ngờ, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám bác sĩ sớm để trẻ được điều trị kịp thời và có biện pháp cách ly chăm sóc hợp lý.

C. Bệnh tay chân miệng có thể bị tái nhiễm nhiều lần

Trẻ có thể mắc bệnh TCM lần thứ 2, lần thứ 3, thậm chí lần thứ 4 hoặc nhiều hơn vì :

- Trẻ em  sau khi bị nhiễm vi rút gây bệnh tay chân miệng, dù có biểu hiện lâm sàng hay không có triệu chứng thì người bệnh ít nhiều có kháng thể chống lại vi rút. Tuy nhiên lượng kháng thể  không nhiều, không bền vững nên không đủ để bảo vệ trẻ .

- Ngoài hai chủng vi rút gây bệnh TCM phổ biến ở trẻ em Việt nam, còn có hơn 10 chủng vi rút thuộc nhóm vi rút đường ruột (Enterovirus) có thể gây bệnh tay chân miệng. Đây chính là lý do trẻ có thể bị mắc bệnh TCM nhiều lần.

- Khi trẻ bị nhiễm bệnh TCM do một chủng vi rút nào đó, trẻ chỉ có kháng thể chống lại loại vi rút mà trẻ vừa bị nhiễm. Hoàn toàn không có tình trạng miễn nhiễm chéo giữa các chủng vi rút gây bệnh TCM ở trẻ.

D. Điều trị và chăm sóc đúng cách trẻ mắc bệnh TCM

   Bệnh chân tay miệng ở trẻ em do virus gây ra nên không có thuốc điều trị đặc hiệu. Theo đó, mục tiêu điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng và các biện pháp điều trị tích cực với những trường hợp nặng.

1. Thực hiện cách ly đúng cách giữa trẻ bệnh – trẻ lành để hạn chế sự lây nhiễm

- Trẻ xác định mắc bệnh TCM phải được nghỉ học cho đến khi bệnh khỏi hẳn để ngăn chặn sự lây nhiễm cho trẻ khác trong môi trường học đường.

- Nếu gia đình có nhiều trẻ cùng chung sống, nên cách ly tuyệt đối giữa trẻ lành và trẻ bệnh bằng nhiều cách tùy theo hoàn cảnh gia đình .

- Người lớn khi tiếp xúc và chăm sóc trẻ bệnh nên mang khẩu trang y tế cho mình và cho cả trẻ bệnh.

- Sau khi tiếp xúc nên rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng và nước sạch ngay để hạn chế sự lây lan khi phải chăm sóc trẻ lành.

2. Thực hiện việc giữ gìn vệ sinh cá nhân tốt cho trẻ bệnh

- Thường xuyên tắm rửa sạch sẽ cho trẻ hàng ngày bằng xà phòng nước sạch giúp hạn chế sự lan truyền bệnh TCM cho trẻ lành và ngăn ngừa tình trạng bội nhiễm

- Thường xuyên rửa tay sạch sẽ, đúng cách bằng xà phòng và nước sạch dưới vòi nước chảy để ngăn ngừa sự tái nhiễm bệnh TCM qua đường tay – miệng

- Quần áo của trẻ bệnh nên được ngâm dung dịch sát khuẩn: Cloramin B 2% hoặc luộc nước sôi trước khi được giặt sạch sẽ bằng xà phòng và nước sạch.

- Vật dụng cá nhân ăn uống của trẻ như bình sữa, ly uống nước, chén ăn cơm, muỗng ăn…nên được luộc sôi và sử dụng riêng biệt cho từng trẻ.

3. Tạo môi trường sống trong lành và an toàn giúp trẻ khỏe mạnh hơn

- Người chăm sóc trẻ cần giữ sạch đôi tay qua việc rửa tay sạch bằng xà phòng và nước sạch trước khi chế biến thức ăn, trước khi cho trẻ ăn và sau khi làm vệ sinh.

- Đồ chơi và vật dụng thường dùng của trẻ phải được tẩy trùng sạch bằng dung dịch Cloramin B 2%, nước Javel hoặc xà phòng để tạo tính an toàn cho trẻ khi sử dụng.

4. Sử dụng thuốc điều trị tại nhà cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ

Hiện tại bệnh TCM chưa có thuốc đặc trị, điều trị cơ bản chủ yếu là điều trị triệu chứng bao gồm:

- Giảm đau miệng và hạ sốt bằng cách lau mình bằng nước ấm, dùng thuốc hạ sốt Paracetamol liều 10 – 15mg/kg cân nặng mỗi 4 – 6 giờ, tuyệt đối không sử dụng Aspirine để hạ sốt, giảm đau cho trẻ em.

- Có thể sử dụng Antacide dạng gel chấm vào sang thương ở miệng giúp trẻ bớt đau đớn để ăn uống dễ dàng hơn

- Giảm ngứa cho trẻ bằng các loại thuốc kháng histamine thông thường như Chlorpheniramine,  Theralene...theo chỉ định của bác sĩ điều trị.

- Bổ sung các loại nước trái cây ép chứa nhiều vitamin.

5. Đưa trẻ đến ngay bệnh viện hoặc cơ sở y tế đảm trách việc điều trị bệnh nếu thấy trẻ có một trong những biểu hiện sau:

- Sốt cao liên tục 39^oC không hạ sau khi đã hạ sốt tích cực.

- Giật mình chới với, hốt hỏang, thất thần.

- Run chi (thấy rõ khi đưa đồ chơi cho trẻ cầm), Yếu chi.

- Trẻ đi đứng loạng choạng.

- Trẻ đảo mắt bất thường.

- Nôn ói nhiều.

- Quấy khóc (dỗ không nín).

- Co giật.

- Thở mệt.

                                                                  BS CK2 Nguyễn Thị Diệu Linh